Η Ελληνική κοσμοπολίτικη Σμύρνη

Οι Έλληνες είχαν φτιάξει μία από τις αρχαιότερες πόλεις και λιμάνια της Μεσογείου, της αρχαίας Ιωνίας. Ιδρύθηκε περί το 3000 π.Χ. και επέζησε μέχρι σήμερα. Στη μακραίωνη ιστορία της έχει αλλάξει δύο θέσεις. Η πρώτη των προϊστορικών χρόνων που αναφέρει ο Στράβων ως “Παλαιά Σμύρνη” και η δεύτερη που έκτισε ο Μέγας Αλέξανδρος και οι επίγονοι αυτού κατά την ελληνιστική περίοδο.

Η Σμύρνη κατοικήθηκε από ελληνικούς πληθυσμούς από την αρχαιότητα μέχρι και την καταστροφή της, το 1922 και την ανταλλαγή πληθυσμών που ακολούθησε με τη Συνθήκη της Λωζάνης.

Ο Ελληνικός πληθυσμός της Σμύρνης είχε υποστεί σφαγές και πριν το 1922. Η πρώτη σημαντική περίπτωση ήταν το 1770. Τότε είχαν συρρεύσει στη Σμύρνη περί τους 4.000 ενόπλους μουσουλμάνους από διάφορα μέρη με σκοπό να αντιμετωπίσουν τυχόν απόβαση των Ρώσων. Όταν στις 8 Ιουλίου έγινε γνωστή η καταστροφή του Οθωμανικού στόλου στη ναυμαχία του Τσεσμέ, μουσουλμανικός όχλος επιδόθηκε για εκδίκηση σε σφαγή Ελλήνων και άλλων χριστιανών, ακόμα και ευρωπαίων. Κατά την εκτίμηση του Γάλλου προξένου σφαγιάστηκαν 1000-1500 άτομα. Τότε ο αριθμός των Ελλήνων στην πόλη ανερχόταν σε περίπου 20.000 άτομα.

Μέχρι πριν τη μικρασιατική καταστροφή του 1922 η Σμύρνη (μόνο η πόλη) αριθμούσε 370.000 κατοίκους, εκ των οποίων 165.000 ήταν Έλληνες, 80.000 Οθωμανοί Τούρκοι, 55.000 Εβραίοι, 40.000 Αρμένιοι, 6.000 Λεβαντίνοι και 30.000 διάφοροι άλλοι ξένοι. Επικρατούσα γλώσσα ήταν η ελληνική εκ της οποίας η πόλη είχε ένα καθαρό ελληνικό χρώμα με σχετικά ανεπτυγμένο εμπόριο και πολιτιστικές εκδηλώσεις, έτσι ώστε ν΄ αποκαλείται από τους Τούρκους ως, “Γκιαούρ Ιζμίρ” (= Άπιστη Σμύρνη).

Για τις αρχές του 20^ου αιώνα η Σμύρνη ήταν μια υπέροχη κοσμοπολίτικη χώρα, με κουλτούρα και πολιτισμό.

Η μεγάλη προβλήτα της Σμύρνης

Το θέατρο της Σμύρνης λέγεται ότι εκείνη την εποχή ήταν το μεγαλύτερο της Ευρώπης

Η κάτω πόλη περιελάβανε την αρμενοσυνοικία, που συνόρευε με την εβραϊκή συνοικία του Πάνω Μαχαλά, με το ναό του Αγίου Στεφάνου και την ελληνική συνοικία με το ναό του Αγίου Γεωργίου, την αγορά “Μεγάλες Ταβέρνες”, τη συνοικία “Γυαλάδικα”, όπου και ο περίφημος ναός της Αγίας Φωτεινής, η συνοικία των Νοσοκομείων και μακρύτερα η η αριστοκρατική συνοικία με την πλατεία της Καλλιθέας (Μπέλα Βίστα) και τον παράλληλο δρόμο, το γνωστό εκ παραφθοράς “Παραλλέλι” με τις επαύλεις των εύπορων Σμυρναίων. Κατά τη μεγάλη πυρκαγιά του 1922 καταστράφηκε σχεδόν όλος ο Κάτω Μαχαλάς από την Αρμενοσυνοικία μέχρι και τα Σχοινάδικα.

Η Σμύρνη, (ο Κάτω Μαχαλάς), προ της καταστροφής της το 1922, είχε 16 ορθόδοξους ναούς με σημαντικότερο το μεγάλο μητροπολιτικό ναό της Αγίας Φωτεινής, με το μεγαλοπρεπές και εξαίρετης τέχνης μαρμάρινο κωδωνοστάσιο.

Το Ιώνιο Πανεπιστήμιο ήταν έτοιμο να ανοίξει τις πύλες του στους πρώτους φοιτητές όμως δεν πρόλαβε να λειτουργήσει γιατί ήρθε η καταστροφή.

Σμύρνη, το Διοικητήριο (Smirni Residency 1920)

Τα σημαντικότερα κτίρια της Σμύρνης ήταν, η “Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης” (αρρένων), το “Κεντρικόν Παρθεναγωγείον”, το “Νοσοκομείο του Αγ. Χαραλάμπους”, το “Βρεφοκομείον Σμύρνης” και το “Ορφανοτροφείον Σμύρνης”. Παράλληλα η πνευματική κίνηση των Ελλήνων στη Σμύρνη άρχισε ν΄ αναπτύσσεται στις αρχές του 19ου αιώνα. Πρώτος που φέρεται να ίδρυσε κοινωνικό πνευματικό κέντρο ήταν ο Κωνσταντίνος Οικονόμος, που ίδρυσε την “Ιωνική Λέσχη” που διατηρήθηκε μέχρι το 1922. Ακολούθησαν και άλλα, όπως το “Μουσείο” το 1838, το “Φιλολογικό Μουσείο” το 1854, ο “Σύλλογος προς διάδοση των ελληνικών γραμμάτων” και ο σύλλογος “Όμηρος”, που εξέδιδε και ομώνυμο περιοδικό. Υπήρχαν ακόμα η ελληνική εφημερίδα “Αμάλθεια”, που εκδιδόταν από το 1838 μέχρι το 1922, η “Αρμονία”, η “Ιωνία”, η “Νέα Ιωνία”, η “Πρόοδος” κ.α.

Κορίτσια από την Σμύρνη

Πρωινή βόλτα στις πλατείες

Ελληνική παρέλαση στους δρόμους της Σμύρνης

Πρόσωπα από την Σμύρνη

Όμηρος (8ος αιώνας π.Χ.), συγγραφέας των ποιητικών κειμένων της Ιλιάδας και της Οδύσσειας, Αδαμάντιος Κοραής (1748-1833), φιλόλογος και διαφωτιστής, Πέτρος Ομηρίδης Σκυλίτσης (1784-1872), δήμαρχος Πειραιά, Μήτσος Μυράτ (1878-1964), ηθοποιός, Γεώργιος Σκούφος (1803-1873), δήμαρχος Αθηναίων, Μανώλης Καλομοίρης (1883-1962), μουσουργός, Παναγιώτης Τούντας (1886-1942), ρεμπέτης, Κυβέλη (1888-1978), ηθοποιός, Γιώργος Σεφέρης (1900-1971), νομπελίστας ποιητής, Κοσμάς Πολίτης (1888-1974), πεζογράφος, Σπύρος Περιστέρης (1900-1966), μουσικός και συνθέτης, Ιωάννης Συκουτρής (1901-1937), φιλόλογος- μετέφρασε το Συμπόσιο του Πλάτωνα, Απόστολος Χατζηχρήστος (1901-1959), ρεμπέτης, Ιωάννης Δεσποτόπουλος (1903-1992), πρωτοπόρος αρχιτέκτονας, Γιάννης Κωνσταντινίδης (1903-1984), συνθέτης, μουσικός και μαέστρος, Αριστοτέλης Ωνάσης (1906-1975), εφοπλιστής και επιχειρηματίας, Ζοζέφ Κορίνθιος (1908-1992), τραγουδοποιός και μαέστρος, Ιωάννα Τσάτσου (1909-2000), ποιήτρια, Ρίτα Αμπατζή (1914-1969), ρεμπέτισσα, Μίνως Αργυράκης (1920-1998), ζωγράφος, σκιτσογράφος και σκηνογράφος, Έλλη Παππά (1920-2009), δημοσιογράφος και συγγραφέας, Γιάννης Φέρμης (1921-1999), ηθοποιός, Άλεκ Ισσιγόνης (1906-1988) σχεδιαστής αυτοκινήτων κ.α.

Σήμερα η Σμύρνη (İzmir), είναι η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Τουρκίας, μετά την Κωνσταντινούπολη και την Άγκυρα και το σημαντικότερο εισαγωγικό και εξαγωγικό εμπορικό λιμάνι της Τουρκίας, με πληθυσμό 3.210.465 κατοίκους, σύμφωνα με εκτίμηση του 2008. Βρίσκεται 90χλμ. ανατολικά της Κρήνης (Τσεσμέ), έναντι της νήσου Χίου, στα κεντρικά τουρκικά παράλια του Αιγαίου πελάγους.

nikosonline