Μηχανή του Xρόνου: Το μπλόκο της Καλογρέζας. 22 Έλληνες εκτελούνται από τα τάγματα ασφαλείας. Στην Καλογρέζα κάνει και την πρώτη εκτέλεση χωροφύλακα, η ΟΠΛΑ

2 Σεπτεμβρίου 1943

Στην Καλογρέζα υπάρχουν ανθρακωρυχεία και περίπου 1500 σκληροτράχηλοι ανθρακωρύχοι, μαζί με κατοίκους, έφθασαν στο αστυνομικό τμήμα Ν. Ιωνίας αποφασισμένοι να απελευθερώσουν τους τροχιοδρομικούς. Στη συμβολή της λεωφόρου Ηρακλείου με τη Μικράς Ασίας, τους περιμένει η χωροφυλακή. Επικεφαλής είναι ο Ταγματάρχης Δημήτριος Αλεξόπουλος. Ξέρει ότι απέναντί του έχει εργάτες αλλά και πολλά οργανωμένα μέλη της αριστεράς.

Ίσως αυτό έκανε την ολέθρια απόφαση του πιο εύκολη. Έδωσε εντολή στους άνδρες του να πυροβολήσουν εναντίον του άμαχου πλήθους. Οι χωροφύλακες τραυμάτισαν έξι και σκότωσαν τρεις ανθρακωρύχους από την Καλογρέζα. Τον Παναγιώτη Κούτρα, τον Γεράσιμο Κεραμιδά και τον Παναγιώτη Γεωργίου. Για πρώτη φορά οι χωροφύλακες πυροβολούν το άοπλο πλήθος, χωρίς γερμανική ή ιταλική εντολή. Τηρούσαν για πρώτη φορά την γραμμή της κυβέρνησης Ράλλη, για σύγκρουση με την αριστερά χωρίς τη συμμετοχή ή την έγκριση των κατακτητών.

Η 8η Αχτίδα της ΚΟΑ αποφάσισε να μην αφήσει ατιμώρητο το έγκλημα. Έτσι, η Ομάδα Περιφρούρησης Λαϊκών Αγωνιστών (ΟΠΛΑ) ανέλαβε να εκτελέσει τον υπεύθυνο της σφαγής. Διάλεξαν μια σημαδιακή ημερομηνία, την δεύτερη επέτειο ίδρυσης του ΕΑΜ στις 27 Σεπτεμβρίου. Τότε εκτελέστηκε ο ταγματάρχης Χωροφυλακής Δημήτρης Αλεξόπουλος. Είναι η πρώτη εκτέλεση της οργάνωσης στην Αθήνα. Η πρωτεύουσα την επόμενη μέρα γεμίζει με συνθήματα του ΕΑΜ που γνωστοποιούν την εκτέλεση και προειδοποιούν ότι είναι μόνο η αρχή. Οι Γερμανοί και τα τάγματα ασφαλείας, ετοίμαζαν την απάντηση τους και ο χρόνος για τη σφαγή στην Καλογρέζα μετρούσε αντίστροφα.

Το μπλόκο της Καλογρέζας

Στην Καλογρέζα σαν περνάς Ξέγνοιαστε εσύ διαβάτη, Με ευλάβεια πρέπει να πατάς, Γιατί σε τούτα τα ληθάρια, Έπεσαν για τη λευτεριά 22 παλικάρια.

Τον Μάρτιο του 1944 αποφασίστηκε να «χτυπηθούν» οι δυο μεγάλοι πόλοι της αριστεράς και της αντίστασης στην Αττική. Η Κοκκινιά και η Καλογρέζα. Στην Κοκκινιά έγινε η πρώτη μεγάλη μάχη που δόθηκε σε πόλη και στην Καλογρέζα, λίγες μέρες μετά έγινε το πρώτο μεγάλο μπλόκο της Κατοχής. Η Νέα Ιωνία ήταν εργατούπολη αλλά και εκκολαπτήριο του ΕΑΜ. Άρα για τα τάγματα ασφαλείας και τη χωροφυλακή, η περιοχή ήταν εχθρική.

Την Τρίτη 14 Μαρτίου 1944, όλη η δύναμη και οι διοικητές της χωροφυλακής και των ταγμάτων ασφαλείας, συμμετέχουν στο μπλόκο. Τα ξημερώματα μεταφέρονται με λεωφορεία στην Καλογρέζα και περικυκλώνουν την περιοχή. Ακολουθούν σκηνές τρομοκρατίας με άγριους ξυλοδαρμούς, ενώ υπάρχουν μαρτυρίες και για πλιάτσικο.

Συνελήφθησαν γύρω στα 500 άτομα. 50 αγωνιστές παραδόθηκαν στους Γερμανούς και 150 οδηγήθηκαν στην Ειδική Ασφάλεια. 22 άνδρες, από μια λίστα εξήντα μαχητικών ανθρακωρύχων, εκτελέστηκαν επιτόπου. Ήταν όλοι μέλη και στελέχη της εργατικής ΕΠΟΝ, στελέχη της Δεύτερης Ταξιαρχίας. Η πόλη θρήνησε τα παιδιά της. Το σοκ από το μακελειό ήταν μεγάλο.

Όσοι οδηγήθηκαν στην ασφάλεια βασανίσθηκαν και οι γυναίκες ταπεινώθηκαν με διεστραμμένα βασανιστήρια. Οι εκτελεσθέντες και όσοι συνελήφθησαν είχαν ηγετικό ρόλο και οι οργανώσεις έμειναν ακέφαλες από στελέχη. Έτσι αποφασίστηκε από το Σώμα Στρατού του ΕΛΑΣ, να σταλούν ενισχύσεις και έμπειρα στελέχη, που ξαναζωντάνεψαν την οργάνωση.

Η Καλογρέζα δυστυχώς για τους κατοίκους της είχε πολλές πρωτιές. Εκεί έγινε το πρώτο μεγάλο μπλόκο των Γερμανών, στο οποίο για πρώτη φορά κατέβηκε όλη η δύναμη των ντόπιων συνεργατών τους. Είναι η πρώτη φορά που οι οργανώσεις της αριστεράς μένουν ακέφαλες από στελέχη. Είναι η γειτονιά που για πρώτη φορά οι δυνάμεις της Χωροφυλακής ακολούθησαν το «γράμμα» της κυβέρνησης Ράλλη και «χτύπησαν» χωρίς γερμανική εντολή. Και τέλος στην περιοχή έχουμε και την πρώτη εκτέλεση της ΟΠΛΑ, της οργάνωσης που στοχοποιούσε και εκτελούσε, συνήθως σε δημόσιους χώρους, τους συνεργάτες των Γερμανών.