Το Νιάρχος, το κράτος και το «τετέλεσται» … της Κατερίνας Ι. Ανέστη

«Aντί να παραδώσει το Ιδρυμα Νιάρχος το Κέντρο Πολιτισμού στο ελληνικό Δημόσιο, προτείνω να παραδοθεί το ελληνικό Δημόσιο στο Ιδρυμα Νιάρχος», γράφει κάποιος χαριτολογώντας στο Facebook. Και είναι αυτή η τυχαία ανάρτηση καθρέπτης όσων γράφτηκαν από πολίτες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μετά την ανακοίνωση του Ιδρύματος ότι στις 29 Δεκεμβρίου του 2016 κάλεσε το ελληνικό Δημόσιο να κινήσει τις διαδικασίες που προβλέπονται για να παραλάβει το Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Αντανακλά την στάση του πολίτη απέναντι στο κράτος.

Θρήνος, φόβος για την καταστροφή του Κέντρου και την ανικανότητα του Δημοσίου –θα μου πείτε αυτό μας χαρακτηρίζει στην δημόσια έκφραση: η υπερβολή, ο τρόπος που μας έλκει το άκρο, είτε μιλάμε για την Πάολα, είτε για την Κούνεβα, είτε για το ΚΠΙΣΝ. Ανατρέχω σε αντιδράσεις από την ανάρτηση-ανακοίνωση στον επίσημο λογαριασμό του Ιδρύματος στο Facebook. «Τετέλεσται»…  «Είναι τρέλα αυτό που πάτε να κάνετε!!! Ξανασκεφτείτε το προτού να είναι πολύ αργά…». «Ο,τι προλάβαμε να χαρούμε και να δούμε σε αυτό το κόσμημα πολιτισμού, προλάβαμε. Το καταδικάζετε σε εξευτελιστικό και αργό θάνατο, Κυρίες και Κύριοι του ΔΣ του Στ. Νιάρχος», «Συγχαρητήρια. Από μεθαύριο ξεκινά η δημιουργική καταστροφή του. Οχι;»

Ενας διεθνής Eλληνας νέος διευθυντής στη Λυρική!    Γεννημένος στο Ρέθυμνο, συνθέτης, με διεθνή καριέρα και παγκόσμιες διακρίσεις ο Γιώργος Κουμεντάκης τώρα στο τιμόνι της Λυρικής

Οι αντιδράσεις είναι σοκαριστικές, για πολλούς, διαφορετικούς λόγους. Η δυσπιστία, η απόλυτη απαξίωση για το ελληνικό Δημόσιο, για την κρατική μηχανή ποτέ άλλοτε δεν έχει εκδηλωθεί με τέτοια ένταση. Συνήθως αγγίζουν οι αντιδράσεις τη μοιρολατρεία, την πικρή διαπίστωση, τη διάψευση, δεν κορυφώνονται όμως έτσι. Και είναι και ίσως αντιδράσεις που κρύβουν και τον τρόπο με τον οποίο η πλήρης έννοια του πολίτη, των υποχρεώσεων και ευθυνών του έχει υποχωρήσει. Ο πολίτης που οικτίρει το κράτος, που είναι βέβαιος πως το ΚΠΙΣΝ θα καταστραφεί στα χέρια του Δημοσίου, είναι ρεαλιστής ναι, αλλά και κάπως τεμπέλης. Τεμπέλης ως προς την διεκδίκηση, την άσκηση πίεσης, την πίστη στην ιδιότητα του πολίτη που του επιτρέπει να μπει μπροστά, να υπερασπιστεί, να διεκδικήσει. Yπάρχει η εμπειρία των Ολυμπιακών Ακινήτων, η θύελλα του ΤΑΙΠΕΔ, δείγματα που κάνουν την δυσπιστία αυτή εύλογη, αναμενόμενη, δικαιολογημένη. Το ζητούμενο είναι πώς θα περάσουμε στην επόμενη μέρα.

Αυτό που διαφαίνεται, τουλάχιστον για την επόμενη πενταετία είναι πως δημιουργείται ένας πυρήνας του ΚΠΙΣΝ που θα παραμείνει ενεργός, κοινωνικός, θα διασωθεί, αφού το Ιδρυμα Νιάρχος θα χρηματοδοτεί για την προσεχή πενταετία με δέκα εκατομμύρια ετησίως τη λειτουργία της ΚΠΙΣΝ ΑΕ  Με τις δωρεές αυτές θα πραγματοποιεί δράσεις -πολιτισμού, άθλησης, περιβαλλοντικής αφύπνισης, ψυχαγωγίας- δωρεάν όπως κάνει και τώρα, στους χώρους του Πάρκου, στην Αγορά και σε χώρους της Λυρικής και της Βιβλιοθήκης κατόπιν συνεννόησης με τους φορείς.

Αυτός ο πυρήνας θα συνεχίσει να αιματώνει το ΚΠΙΣΝ, να διασφαλίζει τη λειτουργία, την συντήρηση την κοινωνικοποίηση του χώρου. Το ερώτημα είναι αν κινδυνεύουν να λειτουργήσουν ως δορυφόροι η Εθνική Λυρική Σκηνή και η Εθνική Βιβλιοθήκη, με τις πιεσμένες επιχορηγήσεις λόγω της κρίσης. Θα αντέξουν οι δυο οργανισμοί στα πρώτα χρόνια της μετάβασης το αυξημένο βάρος της λειτουργίας, του προγραμματισμού, της παραγωγής έργου; Θα κατορθώσει το ελληνικό κράτος να είναι συνεπές στη χρηματοδότηση; Είναι χαρακτηριστικό ότι η Εθνική Λυρική Σκηνή θα πρέπει να δίνει περί τα 5,6 εκατομμύρια ευρώ ετησίως στην ΚΠΙΣΝ ΑΕ για το σύνολο των εξόδων λειτουργίας του κτιρίου. Σε αυτό το ποσό πρέπει να αθροιστούν αμοιβές, καλλιτεχνική παραγωγή, εξωστρέφεια… Σημειώνουμε ότι φέτος ο προϋπολογισμός της Εθνικής Λυρικής Σκηνής ήταν 10 εκατομμύρια ευρώ και έλαβε άλλα δύο ως έκτακτη επιχορήγηση. Επιπλέον, με δωρεά του Ιδρύματος Νιάρχος ύψους 5 εκατομμυρίων ευρώ έχει εξασφαλισθεί η κάλυψη των εξόδων μετεγκατάστασης. Αντίστοιχη δωρεά έχει γίνει και στην Εθνική Βιβλιοθήκη.

Βέβαια και εδώ είναι στην ευθύνη των κρατικών οργανισμών να κάνουν την υπέρβαση. Την υπέρβαση που μεταφράζεται στην εξασφάλιση χορηγιών, συμπαραγωγών, συμπράξεων και βέβαια δημιουργίας προγραμμάτων που θα φέρουν ακόμα περισσότερο κόσμο, περισσότερες ώρες, περισσότερες ημέρες. Με τη φόρα που παίρνουν από τη νέα στέγη, που έχει διαφημιστεί διεθνώς τα τελευταία χρόνια χάρη και στο γεγονός ότι αυτή η δωρεά 600 εκατομμυρίων πήρε σχήμα με την υπογραφή και το όραμα του αναγεννησιακού και ορθολογιστή μαζί της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής Ρέντσο Πιάνο.

Ο οδυρμός στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για το Κέντρο Πολιτισμού φέρει πολλά στοιχεία μέσα του. Το ξέφωτο που φάνηκε στην καθημερινότητα από τη χρήση του Κέντρου εντατικά και καθημερινά από τον Αύγουστο, ο φόβος ότι θα χαθεί, η δυσπιστία για το κράτος. Ναι, όλα αυτά. Αλλά και η παραίτηση μας από την προσπάθεια να πετύχουμε κάτι περισσότερο, κάτι μεγαλύτερο  που υπάρχει εκεί έξω. Μέχρι στιγμής, όπως διαβεβαιώνουν οι εμπλεκόμενοι φορείς και το Ιδρυμα, η συνεργασία είναι άριστη, οι απαιτούμενες κινήσεις έχουν γίνει, το πρόγραμμα της μεταβίβασης προχωρά κανονικά με στόχο να ολοκληρωθούν στις 23 Φεβρουαρίου 2017 οπότε η μοναδική μετοχή της ΑΕ θα παραδοθεί στο ελληνικό Δημόσιο. Και ο  πολίτης θα είναι εκεί, για να κρίνει, να πιέζει, να απαιτεί. Και να διασώσει αυτό που θεωρεί σημαντικό.