Ο Γκάτσος στο Χάρβαρντ

Ο Νίκος Γκάτσος ήταν μία από τις σημαντικότερες μορφές της ευρωπαϊκής αβάν γκαρντ. Το μακροσκελές ποίημά του «Αμοργός», που δημοσιεύθηκε το 1943, όταν η Ελλάδα βρισκόταν υπό την κατοχή των Γερμανών και των συμμάχων τους, χαρακτηρίστηκε σχεδόν αμέσως από κριτικούς και ποιητές ως εμβληματικό έργο του ελληνικού υπερρεαλισμού…

ο Νο 1 Πανεπιστήμιο του κόσμου, ανακοίνωσε ότι απέκτησε το αρχείο του Νίκου Γκάτσου- το οποίο θα υπάρχει πια στη Βιβλιοθήκη του.

«Σημαντική προσθήκη στα αρχεία του Χάρβαρντ για τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό», διαβάζω σε ξένα site και πιάνω τον εαυτό μου να χαμογελά. Η Βιβλιοθήκη του Χάρβαρντ, στο Κέμπριτζ της Μασσαχουσέττης, απέκτησε το αρχείο του ποιητή και στιχουργού Νίκου Γκάτσου, όπως ανακοίνωσε το ίδρυμα στην ιστοσελίδα του. Μάλλον κανένα Ελληνικό δεν ενδιαφέρθηκε….

Ο Παναγιώτης Ροϊλός, Καθηγητής Νεοελληνικών Σπουδών στην Έδρα Γιώργου Σεφέρη και καθηγητής Συγκριτικής Λογοτεχνίας στο Χάρβαρντ, αναφέρει: «Ο Νίκος Γκάτσος ήταν μία από τις σημαντικότερες μορφές της ευρωπαϊκής αβάν γκαρντ. Το μακροσκελές ποίημά του «Αμοργός», που δημοσιεύθηκε το 1943, όταν η Ελλάδα βρισκόταν υπό την κατοχή των Γερμανών και των συμμάχων τους, χαρακτηρίστηκε σχεδόν αμέσως από κριτικούς και ποιητές ως εμβληματικό έργο του ελληνικού υπερρεαλισμού… Το αρχείο του Γκάτσου θα αποτελέσει σημαντική προσθήκη στα αρχεία του Χάρβαρντ για τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό και φυσικά στη μοναδική του συλλογή για την ελληνική λογοτεχνία και τον πολιτισμό.»

Το αρχείο, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει:

• Δεκαοκτώ γράμματα του Οδυσσέα Ελύτη (που κυμαίνονται από τρεις έως 25 σελίδες)

• Cart postal 50 ετών από την καλή του φίλη και δημοφιλή ερμηνεύτρια Νάνα Μούσχουρη.

• Το σενάριο της ταινίας του Elia Kazan «America America», με σημειώσεις του σκηνοθέτη.

• Σχολιασμένα δακτυλόγραφα των Γιώργου Σεφέρη, Archibald MacLeish, Desmond O’Grady και Charles Haldeman.

Και το βιβλίο με όλα του τα τραγούδια

Η νέα ἀναθεωρημένη ἔκδοση τοῦ βιβλίου «Νίκος Γκάτσος, Ὅλα τά τραγούδια», ἐμπλουτισμένο με περισσότερα στοιχεῖα καί πληροφορίες, μέ φωτογραφίες καί ἄλλα ντοκουμέντα πού προσδίδουν στό βιβλίο ἕναν χαρακτήρα πιό «προσωποπαγή».

Το βιβλίο κυκλοφορεί (εκδόσεις Πατάκη), μέ σκοπό νά ἀποτελέσει βασικό ἐργαλεῖο γιά μελετητές καί ἑρμηνευτές τῶν στίχων τοῦ ποιητῆ καθώς καί πηγή εὐχαρίστησης, ἀκόμα καί ἔμπνευσης, γιά παλιούς καί νέους ἀναγνῶστες.

Σ΄αυτό το βιβλίο, έχουν συγκεντρωθεῖ ὅλοι οἱ στίχοι τοῦ Γκάτσου, εἴτε πρωτότυποι εἴτε σέ ἀπόδοση· εἴτε πρωτογενεῖς εἴτε ὁριοθετημένοι ἀπό τίς ἀνάγκες κάποιας κινηματογραφικῆς ταινίας ἤ θεατρικῆς παράστασης· εἴτε εὐτύχη σαν νά τραγουδηθοῦν, ὁπότε παρατίθενται ὅπως δισκογραφήθηκαν ἤ καί σέ προγενέστερη καταγραφή, εἴτε παρέμειναν στό συρτάρι καί μοιάζουν μέ παραλλαγές στό ἴδιο θέμα ἤ στό ἴδιο μέτρο, ὑπόλοιπα συνεργασιῶν, μά καί ἀπόπειρες γιά μιά γραφή πιό λαϊκή. Ἐπίσης, ἔχουν προστεθεῖ τέσσερα ποιητικά ἔργα –δύο προσωπικά καί δύο σέ ἀπόδοση– πού μελοποιήθηκαν ὑπό μορφή ὀρατορίου ἤ καντάτας.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ Αγαθή Δημητρούκα

Καλή συνέχεια στ’ «ἀτέλειωτο τοῦ ἥλιου τό κυνήγι».

Ο Νίκος Γκάτσος γεννήθηκε τό 1911 (ἤ τό 1914, ὅπως ὁ ἴδιος ἔλεγε) στήν Ἀσέα Ἀρκαδίας, ὅπου καί τελείωσε τό δημοτικό σχολεῖο. Γιά τό γυμνάσιο μετέβη στήν Τρίπολη, ὅπου γνώρισε τά λογοτεχνικά βιβλία καί τίς μεθόδους αὐτοδιδασκαλίας ξένων γλωσσῶν. Έτσι, ὅταν ἦρθε στήν Ἀθήνα γιά νά ἐγγραφεῖ στή Φιλοσοφική Σχολή, ἤξερε, ἀρκετά καλά, ἀγγλικά καί γαλλικά. Ἤξερε, ἐπίσης ἀρκετά καλά, τόν Παλαμᾶ, τόν Σολωμό καί τό δημοτικό τραγούδι, ἀλλά καί τίς νεωτεριστικές τάσεις στήν ποίηση τῆς Εὐρώπης. Στήν Ἀθήνα, ἐγκατεστημένος πιά μέ τήνοἰκογένειά του, ἄρχισε νά μπαίνει στούς λογοτεχνικούς κύκλους τῆς ἐποχῆς καί νά δημιουργεῖ –συγχρόνως– τά δικά του μυθικά στέκια. Τά πρῶτα του ποιήματα –μικρῆς ἔκτασης καί κλασικοῦ ὕφους– τά δημοσίευσε στή «Νέα Ἑστία» τό 1931 καί στον «Ρυθμό» τό 1933. Στή συνέχεια, συνεργάστηκε κυρίως μέτά «Νέα Γράμματα», τά «Καλλιτεχνικά Νέα» καί τά «Φιλολογικά Χρονικά», δημοσιεύοντας κριτικά ἄρθρα καί σημειώματα. Τήν ὑποδειγματική ποιητική του σύνθεση «Ἀμοργός» τήν ἐξέδωσε τό 1943.

Τελειώνοντας ὁ πόλεμος, συνεργάστηκε μέ τήν «Ἀγγλοελληνική Ἐπιθεώρηση» ὡς μεταφραστής καί μέ τό Ἐθνικό Ἵδρυμα Ραδιοφωνίας ὡς ραδιοσκηνοθέτης, γιά λόγους καθαρά βιοποριστικούς. Γιά τούς ἴδιους λόγους ξεκίνησε νά γράφει στίχους πρῶτα γιά τίς μουσικές τοῦ Μάνου Χατζιδάκι κι ἀργότερα ἄλλων ἀξιόλογων συνθετῶν, καθορίζοντας τό σύγχρονο ελληνικό τραγούδι. Ἡ ἱκανότητά του νά χειρίζεται τόν λόγο μέ ἀκρίβεια ἔκαμε τό Θέατρο Τέχνης, τό Ἐθνικό Θέατρο καί τό Λαϊκό Θέατρο νά τοῦ ἐμπιστευθοῦν μεταφράσεις πολλῶν θεατρικῶν ἔργων, πού παραμένουν «κλασικές». Τό 1987 τιμήθηκε μέ τό Βραβεῖο τοῦ Δήμου Ἀθηναίων γιά τό σύνολο τοῦ ἔργου του καί τό 1991 τοῦ ἀπονεμήθηκε ὁ τίτλος τοῦ Ἀντεπιστέλλοντος Μέλους τῆς Βασιλικῆς Ἀκαδημίας Καλῶν Γραμμάτων τῆς Βαρκελώνης γιά τή συμβολή του στή διάδοση τῆς ἰσπανικῆς λογοτεχνίας στήν Ἑλλάδα. Ἐπέστρεψε στήν Ἀσέα, πλήρης ἡμερῶν καί γνώσεων, στίς 12 Μαΐου 1992.

Η Αγαθή Δημητρούκα γεννήθηκε το 1958 κοντά στον Αχελώο, γεγονός που προσέδωσε στο χαρακτήρα και στις πράξεις της κάτι το ορμητικό αλλά όχι βίαιο. Το 1974 συνέδεσε τη ζωή της με τον ποιητή Νίκο Γκάτσο και το 1976 άρχισε να γράφει στίχους για τον Μάνο Χατζιδάκι. Ως στιχουργός συνεργάστηκε στη συνέχεια και με νεότερους συνθέτες, ενώ παράλληλα άρχισε να μεταφράζει -από τα ισπανικά- κείμενα για λογοτεχνικά περιοδικά και στίχους τραγουδιών. Έχουν κυκλοφορήσει πολλά βιβλία της αλλά και μεταφράσεις της.

Αγαθή Δημητρούκα – Νίκος Γκάτσος

Μια σπάνια στιγμή. Ο Νίκος Γκάτσος με τον Μάνο Χατζιδάκι και τον Μίκη Θεοδωράκη

Η Νάνα Μούσχουρη τον λάτρευε. Έλεγε και λέει, ότι στο τραγούδι, ο Χατζιδάκις ήταν η μαμά της και ο Γκάτσος ο μπαμπάς της. Όταν πέθανε ήταν απαρηγόρητη….

1987 και ο Δήμος Αθηναίων βραβεύει τον Νίκο Γκάτσο. Από αριστερά: Γιάννης Ρίτσος, Αλέξης Μινωτής, Νίκος Γκάτσος, Ελένη Βλάχου. Μια Ελλάδα που δεν θα ξαναυπάρξει ποτέ…

—————————————

nikosonline