Το «σπίρτο» έχει σε αυτό το φύλλο του τη μεγάλη τιμή να συμπεριλάβει στις σελίδες του, αφιέρωμα στον αείμνηστο συμπολίτη μας Παναγιώτη Νέλλα.
Άρθρο και Επιμέλεια από τον Παναγιώτη Ντάνη για τον πολύ αγαπημένο του φίλο Παναγιώτη (Τάκη) Νέλλα.
Είναι μια υποχρέωση στη σεπτή και αγαπημένη του μνήμη, μια υποχρέωση στη γενέτειρά του Μακρακώμη, μια υποχρέωση σε αυτούς που τον γνώρισαν και τον αγάπησαν αλλά και μια υποχρέωση να κάνουμε κοινωνούς της παρουσίας και προσφοράς του, τους αναγνώστες μας που δεν είχαν την ευκαιρία να μάθουν ή να ακούσουν για εκείνον.
Παρ’ όλο που πολλοί από εμάς γνώριζαν καλά και από κοντά τον μακαρίτη «Τάκη», όσο περισσότερο σκύβουμε πάνω στο έργο του και στο ίχνος που άφησε το πέρασμά του, τόσο διαπιστώνουμε πόσο λίγα μας επέτρεψε η σεμνότητά του να μάθουμε για αυτόν.
Παγκόσμιες μορφές της θεολογίας – και όχι μόνο της ορθοδοξίας – έχουν ως αναφορά τα έργα του που άνοιξαν νέους δρόμους στη θεολογική σκέψη. Τη θεολογική σκέψη που θα είχε πολλά ακόμη να κερδίσει αν δεν έφευγε τόσο νωρίς.
Για όλα αυτά, όμως, αφήνουμε παρακάτω άλλους πολύ αρμοδιότερους από εμάς να μιλήσουν.
Εμείς θα θυμηθούμε μόνο – και θα θυμόμαστε πάντα- τον χαμογελαστό Τάκη, με τον καλό λόγο στο στόμα, με την αγάπη για τον τόπο του και τους συγχωριανούς του, έτοιμο να προστρέξει δίπλα σε όποιον είχε ανάγκη, να συμπονέσει, να συμπαρασταθεί. Με μυαλό ανοιχτό και με αγκαλιά ανοιχτή. Μ’ ένα σπίτι, όπου μαζί με την αείμνηστη σπουδαία μητέρα του Αθηνά και με τα αγαπημένα του αδέλφια Κώστα και Ρίτα, υποδεχόταν και φιλοξενούσε όποιον χτυπούσε την πόρτα, όποιον ήθελε να ακούσει συμβουλή, να βρει συμπαράσταση και υποστήριξη. Ένα σπίτι όπου το τραπέζι ήταν διαρκώς «στρωμένο» για συγγενείς, συμπατριώτες, συναδέλφους του, αγιορείτες μοναχούς, φίλους, μαθητές και μαθήτριές του…
Θα τον θυμηθούμε, ακόμη, λίγο πριν μας αφήσει για πάντα, να περιδιαβαίνει δρόμους του χωριού μας στους οποίους είχε πολλά χρόνια να περάσει, να χαιρετά τους συγχωριανούς του και να μονολογεί πόσο όμορφα αισθανόταν που ξανάβλεπε γνώριμο τοπίο και πρόσωπα μετά από πολλά χρόνια…Σαν κάτι να ήξερε…
Από πλευράς μας δεν θα προσθέσουμε τίποτε άλλο. Τι θα μπορούσαμε εξ άλλου να πούμε όταν, πέραν των άλλων προσωπικοτήτων, καταθέτουν τις προσωπικές τους μαρτυρίες – που παρατίθενται αυτούσιες – ειδικά για αυτό το αφιέρωμά μας, οι κορυφαίοι της Ορθοδοξίας, ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος και ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμος.
Με την ευκαιρία αυτή υποβάλλουμε και πάλι, με βαθύτατο σεβασμό, τις θερμές ευχαριστίες της εφημερίδας μας προς τους δύο κορυφαίους Ιεράρχες, προσωπικούς φίλους του αειμνήστου Παναγιώτη και συνοδοιπόρους του στην προαγωγή της θεολογικής σκέψης, που δέχθηκαν να κάνουν το «σπίρτο» και τους αναγνώστες του κοινωνούς των σκέψεών τους.
Τα κείμενα που ακολουθούν αποτελούν μια σύνθεση αποσπασμάτων που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό «Σύναξη» του οποίου ο Παναγιώτης Νέλλας υπήρξε ιδρυτής και εμπνευστής.
Ο χώρος δεν επιτρέπει περισσότερα. Αλλά και όλα να τα συμπεριλαμβάναμε, πάλι λίγα θα είχαμε πει…
Η Α.Θ.Π. ο Οικουμενικός Πατριάρχης
κ.κ. Βαρθολομαίος
γράφει για τον Παναγιώτη Νέλλα
Η Α.Μ. ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών
και Πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμος
γράφει για τον Παναγιώτη Νέλλα
Χρήστος Γιανναράς: Το μέτρο της προσφοράς
Αποσπάσματα από άρθρο του Χρήστου Γιανναρά για τον Παναγιώτη Νέλλα.
Η προσφορά του Παναγιώτη Νέλλα στη θεολογία… , δεν έχει νόημα να συνεχίσω μια τέτοια φράση. Τι σημαίνει «προσφορά», τι σημαίνει «θεολογία» και πως κλείνεται σε λέξεις η άρρητη προσωπική ετερότητα του Παναγιώτη Νέλλα.
«Προήγαγε την επιστήμη», «πλούτισε τη γλώσσα μας», «παραδειγμάτισε με τις αρετές του»- είναι καθαρή ανοησία να κρίνουμε τους μεταστάντες εμείς οι «περιλειπόμενοι» με τα ελλειπτικά και αποσπασματικά μέτρα του εφήμερου βίου μας
Διακρίνονται καθιστοί ο Παναγιώτης Νέλλας και δίπλα του ο Χ.Γιανναράς
Υπήρξε αγαπητός σε όλους και αποδεκτός απ΄ όλους. Στο σχολείο μιλούσε την γλώσσα των σημερινών παιδιών και με αυτή τη γλώσσα τα ξεναγούσε στην αγιορείτικη πνευματικότητα ή στην πατερική φιλοκαλία. Και στο Όρος πήγαινε χωρίς φτιασιδώματα: ήταν μοντέρνα ντυμένος, κάπνιζε, παθιαζόταν συχνά με την πολιτική. Όμως κανέναν δεν σκανδάλιζε κανένας δεν τον αμφισβητούσε.
Ο Παναγιώτης Νέλλας μας άφησε παρακαταθήκη την εκπληκτική εξισορρόπηση του αληθινού του εαυτού και της αγάπης του για τους γύρω του ανθρώπους. Δεν ξεπέρασε τα μέτρα δεν προσπάθησε να παραστήσει κάτι άλλο απ΄ αυτό που ήταν – και αυτό είναι μέγιστο κατόρθωμα «εις Χριστόν καί είς Εκκλησίαν»
Ο Παναγιώτης Νέλλας άφησε πίσω του μόνο στοργή. Δεν έθιξε κανέναν δεν αντιδίκησε, δεν έκανε πολεμική. Ήξερε να οικοδομεί ακόμα και όταν διαφωνούσε.
Ταξίδια στην πόλη το 1974 μετά στο Ναϊρόμπι το 1975, σταλμένοι από το Πατριαρχείο στο Π.Σ.Ε. Ίντριγκες συκοφαντίες των παρασκηνίων συνθέτουν μια αιματηρή απογοήτευση. Ο Παναγιώτης με όνομα και κύρος στον κόσμο της ορθόδοξης διασποράς, περιζήτητος παντού, από τα πρώτα ονόματα της ελληνικής θεολογίας. Και το Πατριαρχείο να τον αρνείται για χάρη των «ημετέρων» μετριοτήτων, η Ελλαδική Εκκλησία να τον αγνοεί, καθηγητικές μικρότητες των θεολογικών Σχολών να τορπιλίζουν κάθε δυνατότητα δικής του πρόσβασης στη διδακτική διακονία… και έτσι… ξεκίνησε η «Σύναξη» και ο Παναγιώτης για άλλη μια φορά μας έδειξε ότι η ζωή της εκκλησίας προχωράει με τα βήματα των προσώπων, όχι με τους δεσμούς και τα ιδρύματα.
Κώστας Ζουράρις: Μνημοσύνη Παναγιώτη Νέλλα, κι εγώ κεφάτος μνήστωρ
Αποσπάσματα από άρθρο του Κώστα Ζουράρι για τον Παναγιώτη Νέλλα.
Ο Παναγιώτης Νέλλας, προαγωγός Λοξίας του σαρκίου μου και θεόθεν αλήτης, μ’ έμαθε να περπατώ. Δεν είναι ο μόνος βέβαια. Υπήρξε όμως ο καίριος. Δεν ξέρω αν με ξεστράβωσε ή με χάλασε. Το ίδιον του νταβατζή ή του Γέροντα είναι ότι γίνεται απαραίτητος, όχι ότι είναι σωστός.
Θυμάμαι τον Παναγιώτη, όταν του εξηγούσα τον Θουκυδίδη, δηλαδή τον ιλαροτραγικό κύκλο της Εκκλησίας του Δήμου, να επιδοκιμάζει γελώντας: Διάβασε τον Παύλο, μου ‘λεγε, διάβασέ τον και θα δεις εκεί, που κολλάει ο Θουκυδίδης…
Θυμάμαι, την ημέρα της κηδείας του, τον ξαναβλέπω τον Παναγιώτη, ξεκαρδισμένο στα γέλια, να μου λέει, ενώ τον διαβάζαμε: Διάβασε Παύλο!
Στην απόπειρα μου τούτη, να συγκεντρώσω και να δείξω την ελληνική αντίληψη της πολιτικής, ο Παναγιώτης Νέλλας είναι βέβαια μαζί μου. Ευθύνεται για τα πετυχημένα, δεν συμμετέχει στα άστοχα. Κι άλλωστε σιγά-σιγά κατάλαβα ότι μοιάζουν αυτοί οι δύο Λοξίες του τρόπου μας, ο Θουκυδίδης με τον Παναγιώτη Νέλλα. Είναι φτυστοί. Και οι δυο αριστοκράτες Όμοιοι: ο ένας βασιλόπουλο, ο άλλος χωριατόπαιδο. Και μου δίδαξαν συναμφότεροι ότι οι Πολίτες εδώ, την ώδε μένουσαν Πόλιν, δεν κερδοσκοπούν με τα ψιλά. Κερδίζουν ή χάνουν τα ψηλά: είναι δηλαδή πάντα θεοφόροι της λαοκρατίας τραγωδοί.
Ο Θουκυδίδης και ο Παναγιώτης Νέλλας αγγέλλουν τον κύκλο της χαρμολύπης, όπως τον ψέλνει η σωματοψυχή της Σύναξης. Διώχνουν από κει, νικητές του φόβου μας, την ήττα και τη νίκη κι αντί για επινίκια μας λένε: επιείκεια….
Νίκος Ζίας Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης Φιλοσοφικής σχολής Αθηνών
Αποσπάσματα από άρθρο του για τον Παναγιώτη Νέλλα.
Περίγραμμα της προσωπογραφίας
«… Με τον θάνατο θανατώνεται όχι ο άνθρωπος, αλλά η φθορά που τον περιβάλει» (Π.Νέλλα, Ζώον Θεούμενον σελ. 70)
Ο Παναγιώτης (Τάκης) Νέλλας γεννήθηκε στη Μακρακώμη στα 1936. Αναφέρουμε την καταγωγή του όχι σαν ένα ληξιαρχικό στοιχείο, αλλά γιατί η ρουμελιώτικη προέλευση του διαπότιζε με την λεβεντιά της, την ανοιχτόκαρδη και καταφατική στάση στη ζωή, όλη την πνευματική του δημιουργία.
Σπούδασε θεολογία στην Αθήνα και την Γαλλία, κι ήρθε σ’ επαφή με τα θεολογικά και φιλοσοφικά ρεύματα που αναπτύσσονταν εκεί. Έτσι μαζί με άλλους άξιους της γενιάς του ξεπέρασε το κλίμα των σπουδών του στην Ελλάδα και της δυτικοστραμμένης πνευματικότητας, για να βαδίσει, σιγά-σιγά το ανάδρομο μονοπάτι της πατερικής θεολογίας και της παραδοσιακής σκέψης. Χωρίς μεγαλόστομες διακηρύξεις, έσκυψε στα κείμενα και μελέτησε ενώ παράλληλα αν και έμενε στον κόσμο, συνδεόταν με τη μοναστική ζωή του Αγίου Όρους που η κοινοβιακή αναγέννηση του συμπίπτει αυτή την εποχή.
Μια σειρά από μελέτες – που πολλές μεταφράζονται γαλλικά, σέρβικα ή αγγλικά – με θέμα τον μεγάλο θεολόγο και μυστικό του 14ου αιώνα, Νικόλαο Καβάσιλα, είναι καρπός αυτής της δουλειάς που θα ολοκληρωθεί με τη διδακτορική του διατριβή.
Στα 1982 ιδρύει το περιοδικό «Σύναξη» με τον υπότιτλο «τριμηνιαία έκδοση σπουδής στην Ορθοδοξία». Η «Σύναξη» πέτυχε να συγκεντρώσει στις σελίδες της, ανθρώπους με διαφορετικές αφετηρίες και προσανατολισμούς, που συνυπήρξαν αρμονικά. Αγιορείτες μοναχοί, πανεπιστημιακοί, λογοτέχνες, καλλιτέχνες αλλά και άλλοι στοχαστές και μαρξιστές.
Σαν επιγραμματικό χαρακτηρισμό της στάσης του θα λέγαμε ότι ο Παναγιώτης Νέλλας πέρασε τη ζωή του «αγωνιζόμενος πραγματικά για την αλήθεια και όχι μαχόμενος για την αποψή του».
Αφήστε μια απάντηση